Winterswijk. 1847. Abel Sikkink is acht jaar oud als zijn ouders, evenals veel plaatsgenoten, besluiten naar Amerika te verhuizen. Doel van de reis: Sheboygan, een klein dorp in de staat Wisconsin. In die jaren was ruim 30% van de Nederlandse emigranten naar de VS afkomstig uit Winterswijk en haar buurtschappen. Velen behoorden tot de Afgescheidenen (vanaf 1834), een groep gelovigen die de Nederlands Hervormde Kerk niet zuiver genoeg in de protestantse leer vond. Uit de Afscheiding ontstond later de Gereformeerde Kerk. Hun charismatische leiders speelden een bepalende rol in deze landverhuizing.
Via allerhande louche tussenpersonen wordt de reis van de familie Sikkink aangevangen en onderweg moet regelmatig smeergeld worden betaald voor een volgend traject. Als de laatste overstap is gemaakt, op 30 mijl van de plaats van bestemming, is men dan ook blij aan boord te kunnen gaan van het moderne schip Phoenix, ook al was de familie een ander schip toegewezen. Maar dan gaat er iets gruwelijk mis.
“Iedereen was dood – ik ook, hoopte ik. God zou nooit zo wreed zijn iedereen tot zich te roepen en mij alleen achter te laten.”
Abels ouders verdrinken, evenals zijn twee zusjes en zijn jongere broertje Antonie. De wees wordt opgevangen in Sheboygan en door een jonge uitgever/journalist onder zijn hoede genomen. Zo rolt hij min of meer in het vak dat hem in de loop der jaren grote roem zal bezorgen.
Ook Kalle Brommelstroete reist richting Sheboygan. Dit vriendje van Abel heeft het echter beter getroffen: diens bemiddelde vader vertrouwt al die opdringerige lui op de kade niet, en staat erop het laatste deel van de reis met het schip te maken waarvoor de beide gezinnen zich in Nederland hadden ingetekend.
Ook Kalle is in de journalistiek verzeild geraakt, als fotograaf. Hij heeft zich gevestigd in New York City. Daar duurt het niet lang of hij is een veelgevraagd portretfotograaf en reportagemaker. Als Abel zich bij hem aansluit, vormen zij een ideale combinatie.
Abel en Kalle verkeren in de belangrijkste culturele kringen van die dagen. Menig borrel wordt achterovergeslagen met dichter/schrijver Walt Whitman. Zij maken kennis met Grote Literatuur (Melville’s Moby Dick wordt ingeleid). Kalle wordt uitgenodigd Abraham Lincoln te portretteren, een foto die nog altijd als bekendste van de voormalige president van de VS bekendstaat. De God die ooit de drijfveer was van hun vaders om ‘Wenters’ (Winterswijk) de rug toe te keren, hebben zij inmiddels verlaten. “Den God van ow bestaat ja gar neet!” roept Abel op zeker moment tijdens een kerkdienst als de dominee de nabijheid van God preekt. Even is hij vergeten dat hij inmiddels denkt en spreekt in een andere taal. “Het voelde als een bevrijding dat te zeggen.”
Ondertussen laat de onfortuinlijke reis Abel niet los. Heeft iemand van de familie de ramp wellicht toch overleefd? En waren er nu twee reddingssloepen of drie? Die vraag blijft hem kwellen en hij zoekt naar getuigen. Maar dan neemt de onrust in het land toe als de discussie over afschaffing van de slavernij opspeelt. Een belangrijke aanjager van die discussie is de extreem rijke Gerrit Smith wiens Nederlandse ouders generaties geleden naar Amerika zijn geëmigreerd. Een deel van zijn landgoederen heeft hij aan ontsnapte of vrijgekochte slaven geschonken. Abel, inmiddels journalist bij The Herald, is bij Smith thuis aanwezig als er een vergadering wordt belegd door enkele vooraanstaande lui met als belangrijkste agendapunt het veroorzaken van een burgeroorlog. Daartoe dient Lincoln de presidentsverkiezingen te winnen. In diezelfde tijd speelt een roman een belangrijke rol in de meningsvorming aangaande slavernij: Uncle Tom’s cabin, life among the lowly van Harriët Beecher Stowe.
“Jullie gaan in het Noorden genoeg haat genereren om de oorlog uiteindelijk te winnen,” krijgt hij als opdracht van The Herald mee. “Jij, samen met de collega’s aan het front. Ik wil bloedstollende verhalen over de misdragingen van de vijand, over hun bloeddorst, hun wreedheid.” “Jouw ogen gaan vreselijke dingen zien, Sikkink. Het enige wat je te doen staat, is die vakkundig op te schrijven.”
Abel vraagt Kalle met hem mee te gaan. En inderdaad speelt hun verslaglegging een belangrijke rol in het verdere verloop van de geschiedenis zoals wij allen die kennen.
Phoenix is deel 1 van een aangekondigde trilogie. Het is geen historische roman, al beroept Wagendorp beroept zich op historische gebeurtenissen. Dat hij daarvoor uitgebreid onderzoek heeft verricht, blijkt uit de vele noten die – gelukkig – op de pagina zijn opgenomen waar er een link met het verhaal is. Nu is het wachten op deel 2!
