Guy Mouminoux was dertien toen de Elzas werd geannexeerd door Duitsland. Guy, zoon van een Franse vader en een Duitse moeder (achternaam Sajer), was nog geen zestien jaar oud toen hij “verliefd werd op militaire pracht en praal” zoals hij het later zelf heeft verwoord, en dienst nam in Hitlers leger. In tegenstelling tot het rommelige Frankrijk waar hij in 1942 woonde, sprak de orde en discipline van de Duitsers de tiener aan. Allereerst moet hij tijdens zijn opleiding verduitsen en vervolgens wordt hij als zestienjarige naar het Oostfront gedirigeerd.
Hij wordt aangesteld als transportbegeleider bij de Rollbahn, wat betekent dat hij de Duitse troepen moet bevoorraden met alle uitrusting die gevechtseenheden nodig hebben. In het najaar van 1942 trekt hij Rusland in. Niets blijkt waar van wat de Duitse propagandamachine verkondigt, zo ondervindt hij al snel. De ontberingen, bij temperaturen van 20 tot meer dan 30 graden onder nul, zijn onvoorstelbaar, de verliezen groot. Van voorraden is nauwelijks sprake dus overal wordt hij ontvangen als iemand die gruwelijk nalatig is geweest. Aan alles is gebrek: voedsel, medicijnen en – niet onbelangrijk – munitie. De Russen lijken zich voort te planten waar je bij staat: heb je net 1000 soldaten neergemaaid, doemen er 2000 andere aan de horizon op.
“Het enorme Rusland lijkt ons te hebben opgeslorpt, en als vrachtwagenchauffeur hebben we geen trots imago: wij zijn de dienstmeisjes van het leger.”
Het duurt niet lang of de Duitse troepen trekken zich terug vanwege de overmacht van de Russen. Als Sajer dan eindelijk op verlof mag, wordt dat uitzicht al snel in de kiem gesmoord.
“Verraders die voor de Russen zijn gevlucht en Rostow hebben prijsgegeven! Dit is wat we doen met verraders zoals jullie! We sturen ze terug naar de frontlinies, waar ze nooit weg hadden moeten gaan!”
Als hij in de zomer van 1943 dan echt eens twee weken op verlof mag, wordt hij in Berlijn verliefd op een meisje. Enkele dagen verkeren zij in elkaars gezelschap voordat hij wordt teruggestuurd naar het oosten, waar de situatie verder verslechterd is. Haar brieven bereiken hem sporadisch en zijn een drijfveer in leven te blijven.
Inmiddels zijn veel van zijn kameraden gesneuveld, maar toch vindt hij er enkele terug na zijn verlof. Samen met hen wordt hij geselecteerd voor een elite compagnie, Grossdeutschland. Commandant Fink beult sommigen van hen letterlijk tot stervens toe af, maar als Guy uiteindelijk de beproevingen doorstaat, voelt hij zich voor het eerst geen ‘half-Duitser’ meer, maar een volwaardig lid van Hitlers leger. Fink draagt hij op handen.
Je kunt je afvragen of hij met deze promotie veel is opgeschoten, want als de Duitse troepen zich voor de zoveelste maal moeten terugtrekken, ontdaan van nagenoeg al hun materieel en soms dagenlang zonder voedsel of water verkerend, laat staan een droge plek hebben om te slapen, worden de mannen van Grossdeutschland weer naar de vuurlinie gestuurd. Veel manschappen zouden liever sneuvelen dan de terugreis te moeten aanvaarden, een tocht waarbij het uiterst ongewis is of zij daarbij niet van honger of bevriezing zullen omkomen.
De vergeten soldaat is op dit moment extra interessant, omdat het strijdtoneel zich grotendeels afspeelt in de regio waar ook nu oorlog wordt gevoerd: Oekraïne, en dan vooral in het oosten. Niet dat de bevolking daar blij is met de Duitse bezetter, maar alles is beter dan de Russen.
“De vrijheid van het marxisme dwingt de Oekraïners tot een andere manier van denken. In het hart van de Oekraïners stroomt met zorg gedoseerde bittere gal, net als in dat van de Duitsers. De haat neemt toe, krijgt een verbetener gezicht, ontketent een totale oorlog!”
Als Sajer na de capitulatie terugkeert in zijn geboortedorp, loopt zijn moeder hem straal voorbij. Zij herkent haar eigen zoon niet meer, zozeer is deze in enkele jaren verouderd. De inmiddels achttienjarige kent Frankrijk niet meer terug. “Het Frankrijk waarvan ik dacht dat het aan mijn kant stond, aan onze kant.” (EW: Ondanks dat de Fransen er liever niet aan herinnerd willen worden, steunde een zeer groot deel van de bevolking het Vichy-regime en werden de bezittingen van welgestelde Joden maar wat graag ingepikt en hun eigenaren ‘uitgezwaaid’ naar Duitse of Tsjechoslowaakse vernietigingskampen.)
Guy Mouminoux werd na de oorlog niet vervolgd vanwege zijn bijdrage aan de Duitse krijgsmacht. Als zijn vader Duitser was geweest en zijn moeder Française, dan had het er veel slechter voor hem uitgezien. In 1967 is De vergeten soldaat voor het eerst verschenen, een verhaal dat “beschrijft vanuit het perspectief van de gewone frontsoldaat en met onmiskenbaar psychologisch inzicht wat zich te velde afspeelde. Het soldatenleven in Rusland kwam vooral neer op ontberingen: honger, angst, uitputting, afstomping, kou, eindeloze marsen en koortsachtige activiteit, met kameraadschap als lichtpunt tegenover de constante dreiging van gevaar en het brute geweld.” (uit het nawoord). Sajer is door de oorlog zowel lichamelijk als psychisch zwaar beschadigd en leidde zijn leven daarna als striptekenaar, voornamelijk in zelfgekozen isolement. De vergeten soldaat is een boek om stil van te worden…
