In 1959 wordt Roland Baines op 11-jarige leeftijd vanuit Libië – vader Robert vervult daar een militaire post – naar een kostschool in Engeland gestuurd. Daarmee heeft de dominante vader niet uitsluitend nobele bedoelingen:
“Two decades later, one evening over beers, Major (retired) Baines told his son that children always got in the way of a marriage. Finding a state boarding school in England for Roland was good for everyone ‘all round’.”
De jongen probeert weinig op te vallen in zijn nieuwe omgeving, maar al snel blijkt dat hij uitstekend piano speelt. Miriam Cornell, zijn elf jaar oudere lerares, valt als een blok voor zijn talent. De jaren daarop speelt de Cubacrisis, een situatie die een enorme druk op de jongens legt: zal de wereld in een nucleaire oorlog ten onder gaan? “What if you died before you had it? It?” Gelukkig is daar Ms. Cornell, die Roland van zijn veertiende tot zijn zestiende tot haar minnaar maakt. Hij moet haar beloven zich totaal aan haar over te geven. Het zal zijn schoolcarrière ruïneren.
1986; Roland is getrouwd met de Duitse Alissa. Deze lerares Duits heeft schrijfambities maar slaagt er niet in uitgeverijen voor haar werk te interesseren. Nu Lawrence is geboren, lijkt er sprake van een gelukkig gezien, maar enkele maanden nadat zij is bevallen, valt de wereld rauw op Rolands dak. Alissa is er vandoor. Hem rest slechts een briefje waarin zij schrijft haar niet te gaan zoeken, en zeker geen contact op te nemen met haar ouders in Liebenau.
“Away from you both = physical pain. I mean it. But I know mthrhd would’ve sunk me.”
Uiteindelijk neemt hij toch contact op met Alissa’s ouders. Tenslotte hebben zij recht hun kleinzoon te zien. Daar verneemt hij dat Jane, Alissa’s moeder, vlak na WO-II schrijfambities heeft gehad die zijn gefnuikt door haar huwelijk en moederschap. Zij begrijpt niets van haar dochters daden.
Als alleenstaande vader dwarrelt Roland door het leven, van het ene nietszeggende baantje naar het andere, van het ene bed naar het volgende. Hij stort zich in de politiek – Labour – maar vindt ook daar zijn draai niet. Even lijkt de Franse diplomatendochter Mireille de uitkomst. Zij neemt hem mee naar Oost-Berlijn, waar Roland bevriend raakt met een jong stel. Hij smokkelt (verboden) popmuziek en literatuur het land in. Al te graag doet hij zijn best om hen te helpen. Maar zoals alles in zijn leven, vervliegt ook deze droom. Zal er ooit een moment komen waarop hij eindelijk rust kan vinden?
Op grandioze wijze weet Ian McEwan een verhaal te schetsen van een in meerdere opzichten ontheemde jongen/man die zich door het leven worstelt in tijden van Cubacrisis, de Tsjernobylramp, de val van de Berlijnse Muur, polarisatie onder Thatcher, Brexit tot en met de lockdowns ten gevolge van covid. Hij weeft verschillende gebeurtenissen en (gemiste) kansen door het verhaal van Roland, een leven dat enerzijds boeiend is, anderzijds getekend wordt door onrust en verlangen. In hoeverre heeft de mens invloed op zijn eigen leven? In hoeverre ben je zelf verantwoordelijk voor persoonlijk succes in relaties en werk? En in hoeverre spelen trauma’s uit het verleden daarin een rol? Lessons is misschien wel het beste boek dat in 2022 is verschenen!
