Nadat hij is verbannen uit Athene heeft Alkibiades, zoon van Kleinias, telg uit het oude geslacht van de Eupatriden, zich teruggetrokken in Melissa (provincie Phrygië, het huidige midwesten van de Anatolische hoogvlakte). Daar verveelt hij zich stierlijk, waarop zijn vrouw Timandra hem adviseert zijn levensgeschiedenis op te schrijven in afwachting van zijn ultieme doel: de bevrijding van Athene. Daarbij richt hij zich tot het volk: “Mannen van Athene”. In elf papyrus boekrollen verhaalt hij hun wat hem zijn leven lang heeft gedreven, welke wegen hij heeft bewandeld, en beargumenteert hij de soms dubieuze keuzes die hij in zijn leven heeft gemaakt.
Alkibiades (450 v.Chr.) is een androgyne figuur, ‘de knapste man’ van Hellas, die door zowel vrouwen als mannen wordt begeerd, aldus Alkibiades. Na de dood van zijn vader wordt hij vanaf zijn derde levensjaar opgevoed door Perikles, architect van het Atheense imperium en initiator van de bouw van de tempels op de Akropolis. De jongen groeit op in het centrum van de macht. IJdelheid lijkt door Alkibiades uitgevonden. (De ijdelheid van Pfeijffer?). Op zijn vijftiende leert hij Sokrates kennen, de filosoof aan wie hij zijn hele leven schatplichtig blijft. Al op jonge leeftijd houdt hij zich bezig met politiek. Sofist Protagoras onderwijst hem in dezen en stelt dat er drie verschillende staatsvormen mogelijk zijn: het staatsbestuur kan worden toevertrouwd aan één (monarchie welke kan ontaarden in tirannie), aan enkelen (aristocratie welke kan ontaarden in oligarchie) of aan allen (democratie welke kan ontaarden in ochlocratie: politici laten zich – wanneer het hen uitkomt – leiden door de publieke opinie en ontberen visie). De negatieve kant van iedere staatsvorm houdt geen rekening meer met het belang van de staat, het welzijn van het volk is een aspect waarmee geen rekening wordt gehouden. De drie staatsvormen vloeien door een automatisch corrigerend vermogen in elkaar over.
In Alkibiades’ tienerjaren heerst democratie, welke wordt bedreigd door populisten. Zij misbruiken het ongenoegen van het volk, maken gebruik van bevliegingen en focussen zich op een specifiek detail dat zij uitvergroten. De link met huidige politieke partijen in Nederland zoals Forum voor Democratie, PVV en BBB is eenvoudig gelegd. Daarbij speelt het opportunisme van hen die aan de macht zijn – het kabinet – hen in de kaart.
“Het gevolg hiervan is dat de democratie niet langer in staat is om verder in de toekomst te kijken dan tot de volgende stemming, hetgeen een coherente visie voor de lange termijn tot een luchtspiegeling maakt.”
Alkibiades houdt het belang van Athene voor ogen, hij probeert zich, evenals zijn stiefvader Perikles, niet af te laten leiden door bevliegingen van de veranderlijke volksgunst, maar acteert in het gemeenschappelijk belang: Athene zal een wereldrijk worden, waarin Atheners het goed hebben. Uit zijn geschreven nalatenschap blijkt overigens dat eigenbelang ook Alkibiades niet vreemd is: hij beschouwt zichzelf als de enige die het Atheense volk kan behoeden voor het (Spartaanse) kwade en is uit op almacht.
“Geen man zal ooit een groot man zijn als hij niet ook een vrouw durft te zijn.”
Dat weet Alkibiades als geen ander en bovendien beschouwt zijn omgeving hem als dusdanig. En een groot man zal hij worden: al op zijn twintigste spreekt hij de volksvergadering toe. Niet lang daarna breekt ‘de grote oorlog’ uit: de strijd met de Spartanen die zevenentwintig jaar zal duren. De verteller blinkt uit als visionair en strateeg, die bij de ene na de andere zeeslag als veroveraar uit de bus komt, al gaat het mis bij het beleg van Syracuse. Ten gevolge van een in beschonken toestand geuite parodie op de (heilig geachte) Mysteriën, jaren daarvoor, wordt hij tijdens het beleg van Syracuse gearresteerd en in Athene ter dood veroordeeld. Hij weet echter te ontsnappen. Vervolgens volgt er een lange weg via het overlopen naar de Spartanen (ook daar wordt hij ter dood veroordeeld nadat hij een kind heeft verwekt bij de brisant mooie vrouw van koning Agis), dan weer de Atheners en uiteindelijk zelfs de Perzen. Zijn enige doel is en blijft het behoud van Athene veiligstellen. Dat hij zich daarbij regelmatig opstelt als intrigant, als dubbelspion en als uiterst onbetrouwbare strategische partner, mag hem vergeven worden – aldus Alkibiades – want alles wat hij doet wordt gedreven door het collectieve belang. Zelfs zijn bestaan als struikrover weet hij daarmee te vergoelijken.
De held van zijn eigen verhaal komt noodlottig aan zijn einde voordat hij het inmiddels verloren gegane Athene kan heroprichten. Timandra schrijft de twaalfde papyrus boekrol: zij zal zorgen dat de geschriften van Alkibiades in Athene verspreid worden.
Evenals in zijn roman Grand Hotel Europa verpakt Pfeijffer een essay – de bedreiging van de democratie in Nederland en daarbuiten – in een boeiend verhaal. Al zijn de verslagen van de zeeslagen soms wat te zeer uitgesponnen om de aandacht vast te houden, toch is deze historische roman een genot om te lezen en zou het verplichte literatuur voor politici moeten zijn bij toetreding tot de Tweede Kamer.
