Met haar derde roman De boekhandel van Algiers won Adimi (1986, Algiers) de Prix Renaudot de lycéens evenals de Prix du Style. Ook in de Nederlandse pers werd dit boek lovend ontvangen. Dat geldt evenzo voor Kwade wind(2022). Daarin vertelt Adimi het verhaal van haar grootouders Tarek en Leïla.
In 1922 wordt Tarek geboren in een klein dorpje in Algerije. Rond dezelfde tijd ziet Saïd het levenslicht. De jongens groeien op als broers. Op zeker moment sluit de iets jongere Leïla zich bij de twee aan. Saïd, zoon van een welgestelde imam, gaat op zeker moment in Parijs studeren. Voor de arme Tarek is een dergelijke mogelijkheid niet weggelegd. Hij wordt herder en blijft achter in het dorp. Toch zal ook hij de weg vinden naar Frankrijk, al is dat in dienst van het Franse leger waar hij wordt ingezet tegen de Duitsers tijdens WO-II. De wijze waarop Adimi de relatie tussen de Franse bevolking en de Noord-Afrikaanse soldaten beschrijft, geeft feitelijk weer hoe de mannen als kanonnenvoer werden gebruikt en daarna afgedankt.
Als Tarek terugkeert uit de oorlog, trouwt hij Leïla. Uit het huwelijk worden twee dochtertjes geboren, waarna Tarek in 1966 besluit naar Parijs te vertrekken om daar als gastarbeider te gaan werken en zo een zorgeloze toekomst voor zijn gezin te garanderen. Hij leeft uiterst spaarzaam, onder erbarmelijke omstandigheden, en keert eens per twee jaar terug naar El Zahra. Daar wordt nog een tweeling geboren.
“En zo verliep zijn verlof: Leïla en hij probeerden de verwijdering te overbruggen die tussen hen was ontstaan, de drie jongste dochters keken naar die grappige man van wie hun was gezegd dat het hun vader was, en de oudste kankerde terwijl de buren naar haar keken en op alles wat ze aantrok commentaar leverden.”
In feite is dit het verhaal van vele gastarbeiders uit die jaren. Er was slechts sporadisch contact met het thuisfront, stellen groeiden uit elkaar. Is het in de huidige tijd anders, bij de migranten die vooral uit Oost-Europese regionen komen? En als je een goede baan hebt gevonden, keer je dan terug naar huis? Op zeker moment krijgt Tarek een baan waarvan hij niet had durven dromen. Alles gaat hem voor de wind tot het moment dat hij een telegram van het thuisfront ontvangt en hij met klem wordt verzocht naar huis terug te keren. Eindelijk had hij ‘de kwade wind’ van zich afgeschud, en nu dit…
Saïd heeft zich inmiddels tot schrijver ontpopt. Het is een autobiografie waarin Leïla en Tarek, buiten hun weten om, de hoofdrollen spelen. Met naam en toenaam worden zij genoemd in het boek. De schande voor de twee is te groot om langer in El Zahra te blijven.
“Saïd heeft ons gedood, begrijp je dat? Wat er na de dood is, weten we nu. Geen paradijs of hel. Het is de toestand waarin wij nu verkeren, als een soort schimmen van de werkelijkheid. De verbeelding van een schrijver wordt dus sterker en belangrijker gevonden en meer gerespecteerd dan het leven van twee mensen? Is dat nu wat ze literatuur noemen? Zich het leven van kleine lieden als wij toe-eigenen en ze opvoeren in een boek?”
In de roman speelt de zucht naar vrijheid een belangrijke rol. Vrijheid om de Arabische taal te mogen spreken (verboden door de Franse kolonisator), bevrijding van het fascisme, de vrijheidsstrijd tegen de kolonisator (Tarek sluit zich in 1957 aan bij het FLN, het Front de Libération Nationale) en tot slot de strijd tegen het fundamentalistisch islamisme, het Front Islamique du Salut.
“ZIJ DIE STRIJDEN MET DE PEN, ZULLEN STERVEN DOOR HET ZWAARD.”
Met Kwade wind heeft Adimi haar grootouders een stem gegeven. Bovendien beschrijft het de worsteling van een volk voor vrijheid en haar strijd voor een rechtvaardige, democratische staat. Iets wat Algerije tot op de dag van vandaag nog nauwelijks gegeven is…
